‘Dubbele standaard van Europa over Gaza: er gaapt een schrijnende kloof tussen woord en daad’

‘Het stellen van geopolitieke belangen boven universele mensenrechten is onaanvaardbaar. Op dit moment is het van essentieel belang dat Europa haar verantwoordelijkheid neemt en handelt in lijn met de beginselen die het beweert te omarmen’, schrijven . Arthemis Snijders (doctoraatsonderzoeker in politieke wetenschappen) en Abbie Boutkabout (schrijfster).

In de nasleep van de recente aanvallen op de Gazastrook, waar dagelijks menselijk leed en verwoesting de realiteit vormen, is het belangrijk om ook te kijken naar de Westerse wereld, en met name Europa, waar een verontrustende hypocrisie aan het licht komt. Te midden van gruwelijke gebeurtenissen in de Gazastrook hanteert Europa een dubbele standaard, en heeft ze meer aandacht voor politieke belangen, wat resulteert in een schrijnende kloof tussen retoriek en daden.

Een van de meest flagrante voorbeelden van deze hypocrisie is te vinden in de manier waarop Europese leiders selectief omgaan met schendingen van het internationaal recht. Toen de oorlog in Oekraïne uitbrak was Ursula von der Leyen er als de kippen bij om te wijzen op de oorlogsmisdaden van Rusland: “De aanvallen van Rusland op de civiele infrastructuur, vooral elektriciteit, zijn oorlogsmisdaden. Mannen, vrouwen en kinderen van water, elektriciteit en verwarming afsnijden terwijl de winter eraan komt – dit zijn daden van pure terreur. En dat moeten we ook zo noemen.”

Laat dit nou net zijn wat er op dit moment in Gaza gebeurt, een landstrook korter dan de Belgische kustlijn, en op zijn breedst 12 kilometer reikt. Meer dan twee miljoen mensen lopen een acuut risico op verhongering, ze hebben geen toegang tot drinkwater, en in wat men het noorden van Gaza noemt, zijn er zelfs geen bakkerijen of werkende ziekenhuizen meer over.

Israël wordt beschouwd als een bondgenoot van het Westen en Europa, en kan daardoor profiteren van een vrijgeleide. Ondanks herhaalde schendingen van VN-resoluties (45 resoluties sinds 1947) en internationale wetten, blijven veel Europese leiders terughoudend om Israël ter verantwoording te roepen, waardoor de geloofwaardigheid van internationaal recht wordt ondermijnd.

Want de overtredingen zijn legio. Half oktober zette Israël nog een desinformatie-campagne op nadat ze het Al Ahli-ziekenhuis bombardeerden. Het Westen – en dus ook Europa – zweeg echter in alle talen. Dit gaf Israël groen licht, waardoor het een belangrijke rode lijn overstak en sindsdien ongehinderd oorlogsmisdaden pleegt. Systematische omsingeling, aanvallen en het bombarderen van civiele infrastructuur zoals, bakkerijen en ziekenhuizen hebben een verwoestende impact op de bevolking in de Gazastrook. Het gebruik van verboden wapens zoals witte fosfor, inzetten van buitensporig geweld en oproepen tot de uitroeiing van Palestijnen door hooggeplaatste Israëlische politici, militairen en persoonlijkheden dienen ons allen zorgen te baren.

Daarnaast zet Israël de oorlog effectief in op journalisten. Momenteel zijn er al meer dan 51 journalisten vermoord. De meesten van hen werden thuis samen met hun familie vermoord. Wael el Dahdouh, een van de meest bekende journalisten van Al Jazeera, en Mohammed Alaloul zijn recent bijna hun hele familie verloren door bombardementen op hun huis en schuilplaats en brachten hier zelfs live verslag van uit. Israël is de eigenaar van het bevolkingsregister van Gaza, zij weten dus precies waar iedereen woont, hoeveel kinderen er in het gezin zijn, enzovoort. Dit zijn geen willekeurige aanvallen. Het doel is om journalisten te doden of te intimideren om zo een einde te maken aan de journalistieke verslaggeving in Gaza, zo concludeert ook Reporters Without Borders. De meest populaire journalisten die live verslag uitbrengen via sociale media zijn reeds door het conservatieve Jerusalem Post bestempeld als het propaganda-team van Hamas: een publieke ter dood veroordeling.

De terughoudendheid van Europa om concrete stappen te ondernemen bij deze oorlogsmisdaden en schendingen, werpt niet alleen vragen op over de ethiek van wapenleveringen aan Israël, maar ondermijnt ook de geloofwaardigheid van Europa op het internationale toneel. Hoe relevant zal Europa nog zijn als de wapens eindelijk zwijgen? Hoeveel Europese burgers zullen nog geloven in de waarden, normen en rechten die Europa pretendeert te belichamen? Terwijl we terecht waakzaam zijn voor het groeiende antisemitisme als gevolg van de aanvallen op Gaza, blijft de vraag hangen: wat met de miljoenen Europese moslims die zien dat de levens van (voornamelijk) moslims in Palestina als minderwaardig worden beschouwd? Deze twee kwesties sluiten elkaar immers niet uit, en werpen een schaduw over de geloofwaardigheid van Europa als hoeder van mensenrechten en universele waarden.

Het falen van de Europese moraliteit is daarom niet alleen verontrustend, maar dreigt eveneens de fundamenten van een rechtvaardige internationale orde te ondermijnen. Het stellen van geopolitieke belangen boven universele mensenrechten is onaanvaardbaar. Op dit moment is het van essentieel belang dat Europa haar verantwoordelijkheid neemt en handelt in lijn met de beginselen die het beweert te omarmen. Om dit te bewerkstelligen, is het imperatief dat de Europese Unie in de voetsporen treedt van Zuid-Afrika en sancties oplegt aan Israël. Zuid-Afrika is immers een land dat in staat is apartheid en genocide te herkennen.

De Europese Unie lijkt, gedreven door een schuldgevoel over de Holocaust, Israël zonder kritiek te volgen. Terwijl Israël een genocide uitvoert in Gaza, draait de Europese Unie haar hoofd weg. Het is belangrijk te benadrukken dat de Palestijnen niet verantwoordelijk zijn voor de Holocaust; het is Europa die deze last draagt. Nu is het moment aangebroken voor de Europese Unie om een krachtig standpunt in te nemen, haar morele plicht te vervullen en Israël ter verantwoording te roepen voor de genocide in Gaza. Het herstellen van moreel gezag is cruciaal, en de Europese Unie moet een leidende rol spelen in het bevorderen van gerechtigheid. Anders dreigt Europa opnieuw schuldig te zijn aan de uitroeiing van een volk.

Arthemis Snijders is doctoraatsonderzoeker in politieke wetenschappen.
Abbie Boutkabout is schrijver, scenarist en podcastmaker.

(Deze tekst verscheen eerder bij Knack.)